Trong kinh tế học, thặng dư là một khái niệm cốt lõi liên quan đến sự cân bằng giữa cung và cầu đối với hàng hóa, dịch vụ và tài nguyên. Nói một cách đơn giản, thặng dư đề cập đến một phần của thị trường nơi cung vượt quá cầu. Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, chúng ta cần đi sâu vào ý nghĩa, chủng loại, yếu tố ảnh hưởng và ứng dụng thực tế của nó trong kinh tế học.
1. Khái niệm thặng dư trong kinh tế
Trong kinh tế học, thặng dư mô tả sự khác biệt phát sinh khi cung vượt quá cầu trên thị trường. Có hai yếu tố chính liên quan đến khái niệm này: cung và cầu. Cung là số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp cung cấp trên thị trường, trong khi nhu cầu là số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người tiêu dùng sẵn sàng và có thể mua ở một mức giá nhất định. Khi cung vượt quá cầu, thặng dư được tạo ra. Sự mất cân bằng giữa cung và cầu này có thể do nhiều lý do, chẳng hạn như dư thừa, nhu cầu giảm hoặc định giá quá cao. Khái niệm thặng dư góp phần vào sự hiểu biết về cơ chế hình thành giá của hàng hóa và dịch vụ và quá trình điều tiết thị trường trong nền kinh tế thị trường.
Thứ hai, các loại còn lại
Trong kinh tế học, chúng ta có thể phân loại thặng dư thành các loại khác nhau theo các kịch bản khác nhau. Các loại chính bao gồm: thặng dư sản xuất và thặng dư tiêu dùng. Thặng dư của nhà sản xuất đề cập đến sự khác biệt giữa lợi ích mà nhà sản xuất nhận được và chi phí của nó. Khi giá cung trên thị trường thấp hơn giá cân bằng, nhà sản xuất nhận được thặng dư của nhà sản xuất. Mặt khác, thặng dư tiêu dùng đề cập đến sự khác biệt giữa giá người tiêu dùng trả cho hàng hóa hoặc dịch vụ và giá tối đa họ có thể chấp nhận. Khi giá thị trường thấp hơn kỳ vọng tâm lý của người tiêu dùng, người tiêu dùng có thể có được thặng dư tiêu dùng. Cùng với nhau, hai loại thặng dư này xác định mức phúc lợi chung trên thị trường.
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phần còn lại
Hiểu được các yếu tố ảnh hưởng đến thặng dư là điều cần thiết để hiểu được hoạt động của nền kinh tế thị trường. Các yếu tố chính ảnh hưởng đến thặng dư bao gồm giá cả hàng hóa, chi phí sản xuất, cung cầu thị trường và môi trường kinh tế bên ngoàiSugar Rush Xmas”. Giá cả hàng hóa ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định của người tiêu dùng và người sản xuất, do đó ảnh hưởng đến cân bằng cung cầu trên thị trường và tạo ra thặng dư. Những thay đổi trong chi phí sản xuất cũng ảnh hưởng đến giá cung cấp, từ đó ảnh hưởng đến lợi nhuận và thặng dư của nhà sản xuất. Những thay đổi trong mối quan hệ giữa cung và cầu trên thị trường ảnh hưởng trực tiếp đến giá cân bằng và số lượng thặng dư trên thị trường. Ngoài ra, môi trường kinh tế bên ngoài như chính sách, thuế, tỷ giá…, cũng sẽ có tác động đến cán cân cung cầu, thặng dư trên thị trườngCõi đã mất. Sự tương tác của các yếu tố này quyết định cung cầu của thị trường và quy mô thặng dư. Do đó, khi phân tích hoạt động của thị trường và dự đoán xu hướng thị trường, cần xem xét đầy đủ những thay đổi trong các yếu tố này và tác động của chúng đến thị trường. Ví dụ, khi chi phí sản xuất tăng, người sản xuất có thể tăng giá hàng hóa để bù đắp cho tổn thất do tăng chi phí, điều này có thể dẫn đến giảm mức độ sẵn sàng mua của người tiêu dùng và giảm nhu cầu, điều này sẽ ảnh hưởng hơn nữa đến sự cân bằng cung cầu trên thị trường và tạo ra thặng dư. Do đó, chúng ta cần hết sức quan tâm đến sự thay đổi của các yếu tố này và có biện pháp tương ứng để đối phó với những tác động có thể xảy ra nhằm bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế thị trường. Thứ tư, việc áp dụng thặng dư vào thực tế, khi phân tích các vấn đề kinh tế thực tế, chúng ta có thể sử dụng khái niệm và lý thuyết thặng dư để hiểu và giải quyết những vấn đề này, ví dụ, vấn đề dư thừa là một vấn đề kinh tế điển hình liên quan đến thặng dư. Khi một doanh nghiệp mở rộng quá mức, dẫn đến năng lực sản xuất vượt quá nghiêm trọng nhu cầu thị trường, một số lượng lớn sản phẩm dư thừa sẽ được tạo ra, điều này không chỉ dẫn đến việc doanh nghiệp phải đối mặt với tồn đọng hàng tồn kho và áp lực tài chính, mà còn có thể gây ra chiến tranh giá cả và các hành vi cạnh tranh luẩn quẩn khác, sẽ có tác động tiêu cực đến doanh nghiệp và thị trường. Để giải quyết vấn đề dư thừa, doanh nghiệp có thể giảm nguồn cung bằng cách điều chỉnh quy mô sản xuất, giảm đầu tư, giảm chi phí…, đồng thời tìm kiếm những thay đổi trong nhu cầu thị trường để điều chỉnh cán cân cung cầu, nhằm giảm phát sinh thặng dưbão Bắc cực. Ngoài ra, các nhà hoạch định chính sách cũng có thể điều chỉnh các chính sách kinh tế vĩ mô như chính sách thuế, chính sách giá để tác động đến cân đối cung cầu trên thị trường và tạo thặng dư, nhằm đạt được sự ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển bền vững. Ngoài ra, trong bối cảnh toàn cầu hóa, thặng dư thương mại và nhập siêu trong thương mại quốc tế cũng liên quan đến khái niệm thặng dư. Thặng dư thương mại là thặng dư được tạo ra bởi tổng xuất khẩu của một quốc gia vượt quá tổng nhập khẩu, trong khi điều ngược lại đúng với thâm hụt thương mại. Thặng dư và thâm hụt thương mại phản ánh sự mất cân bằng giữa cung và cầu và sự khác biệt về sức mạnh kinh tế giữa các quốc gia, đồng thời ảnh hưởng đến chính sách kinh tế và vị thế quốc tế của các quốc gia. Do đó, các nước cần tăng cường hợp tác để thúc đẩy cán cân thương mại và giảm xung đột thương mại để đạt được sự ổn định và thịnh vượng kinh tế toàn cầu. Hiểu được các loại nguồn thặng dư, các yếu tố ảnh hưởng và ứng dụng sẽ giúp chúng ta hiểu và phân tích rõ hơn về sự phát triển của nền kinh tế thị trường, cung cấp cơ sở ra quyết định cho doanh nghiệp và cung cấp các công cụ mạnh mẽ cho các nhà hoạch định chính sách để đạt được sự ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển bền vững, đồng thời giúp chúng ta ứng phó tốt hơn với các thách thức kinh tế trong bối cảnh toàn cầu hóa và thúc đẩy sự thịnh vượng và ổn định của nền kinh tế toàn cầu.